Istorgias èn dapertut – qua èn SIS FACTS en connex cun noss cudeschs
La cultura e la litteratura rumantscha han survegnì gronda attenziun tar Octopus e quai davent da l’entschatta. Qua insaquants exempels:
1.
L’onn 1981, cura ch’il cudesch d’uffants „Violetto, ein Drachenmärchen“ è cumparì per tudestg tar Octopus, avain nus realisà en il medem mument era ina versiun per rumantsch.
2.
In onn pli tard, cura che Octopus ha annunzià da vulair restampar l’entira Crestomazia Rumantscha da Caspar Decurtins en 15 toms, han Rumantschas e Rumantschs strusch pudì chapir ch’in Grischun da Cuira, che era pir vi dad emprender rumantsch, sa mettia vid questa lavur.
3.
Furora ha la chasa editura cun la tolca sin il dies era fatg cun „Giacumbert Nau“ da Leo Tuor. La Regenza Grischuna aveva refusà da dar ina contribuziun finanziala als custs d’ediziun. Per la vendita dal cudesch però è quai stà la meglra reclama.
4.
Pli tard è cumparì tar Octopus l’emprim roman en rumantsch grischun (rg): „Fieu e flomma“ da Flurin Spescha. Sin la turnea da prelecziun en differentas regiuns rumantschas èsi stà in daletg per nus da constatar quant nunproblematic ch’igl era per ils auditurs e las audituras da chapir il rg. Blers n’han gnanca fatg persenn che quai ch’igl autur prelegieva n’era betg en lur agen idiom.
5.
In pitschen monument avain nus gidà a realisar, ensemen cun Leo Tuor ed Iso Camartin, per il prinzi-poet sursilvan Giacun Hasper Muoth, numnadamain in’ediziun cumplessiva en sis toms: L’ediziun da Breil.
6.
Ed in dals cudeschs ils pli satigls, ma per nus era in dals cudeschs ils pli prezius, avain nus edì da la scriptura Rut Plouda da l’Engiadina Bassa: „Sco scha nüglia nu füss“, regurdientschas e reflexiuns d’ina mamma ch’ha stuì prender cumià da ses figl impedì ch’è mort cun 19 onns. Quest cudesch, sco era blers auters dalla chasa editura Octopus, è exaust. Ma i dat ina reediziun da „Sco scha nüglia nu füss“ - tar la CER, la Chasa Editura Rumantscha a Cuira.
Octopus ha quasi terminà sia activitad da far cudeschs. Il zercladur 2024 è cumparì sco il pli davos "Plaids detgavunda/Reichlich Worte" da Maria Cadruvi. Nus ans deditgain ussa, en noss temp da pensiun, ad autras occupaziuns, en connex cun Octopus-Media cunzunt a lavurs da film e video. Ma nus avain plaschair che singuls da „noss“ cudeschs vegnan sut tetg cun re-ediziuns tar autras chasas edituras.
Andreas Joos e Maria Cadruvi
chalanda mars 2017
actualisà zercladur 2024